Kaynakça hazırlamak ve kaynak göstermek sadece normal yazılarında değil tüm yazılan, sunulan, hazırlanan yazılar için de geçerli bir sorumluluktur. Kaynakları göstermek yasal ve hukuki bir yükümlülük olarak görülmelidir. Yazılı ve sözlü olan çalışmalarda kaynağı göstermek oldukça önemli hukuki bir sorumluluk olup her metin üzerinde yer almalıdır. Bazı kural ve kriterlere sahip olan kaynakça hazırlamak ve metnin sonunda yer almasını sağlamak için bazı programlar bulunmaktadır. Bu programlar yardımıyla metinlerin sonunda yer alan kaynaklar metinde faydalanılan alanları eksiksiz gösterir.
Yararlanılan kaynakçaların belirtilmesi için standartlar geliştirilmiş olup bu standartlar metinlerin sonunda yer alan kaynakların bir disiplin içerisinde yer almasını sağlamıştır. Kaynakça hazırlamak ve kaynakça düzenlemek için birçok program bulunmasıyla birlikte en sık kullanılan Mendeley, EndNote ve Zotero programlarıdır. Kullanıcılara büyük avantajlar sağlayarak kaynakların kullanılmasında ve hazırlanmasında yol gösterici niteliktedirler.
EndNote Yazılımı
Endnote bir bibliyografya yazılımı olup özel bir veri tabanına sahiptir. Online kullanımı olan yazılım kişisel veri tabanları oluşturarak kaynakçaları düzenlemeye, arşivlemeye ve yazı içerisinde en uygun olacak kaynakları bulmaya yardımcı bir programdır.
Kaynakların kolayca bulunmasına yardımcı olan online yazılım aynı zamanda kaynakların düzenlenip bir liste halinde sunulmasını sağlamaktadır. Dergilerin formatlarına uygun olan yazıyı düzenlemek için geliştirilmiş bir kaynakça oluşturma programıdır. Online olarak bibliyografi veri tabanlarında arama ve tarama yaparak gösterilen kaynakçaların düzenlenmesi konusunda oldukça yardımcı bir yazılım olup günümüzde sıklıkla tercih edilmektedir.
Mendeley Yazılımı
Ödev hazırlarken ya da tez sunarken ya da herhangi bir sözlü, yazılı metin hazırlarken unutulan alanların bulunması için oldukça faydalı bir kaynak gösterme programıdır. Mendeley kullanımı büyük kolaylık sağlar. Bilgisayarda yer alan dosyaların arşivlenmesi ve sınıflandırması konusunda oldukça faydalı bir program olup yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Pdf dosyaları üzerinde not almak ve altını çizmek için yardımcı olan bir programdır. Kaynakçaları göstermek ya da düzenlemek için bilgisayarda dosyaların olmasına gerek bulunmayıp kolaylıkla referansları ekleyebilirsiniz.
Mendeley yazılımının bir diğer fayda sağlayan özelliği ise birden fazla bilgisayar içerisinde eşleşme yaparak program yüklü olmayan bilgisayarda bile kaynakları kolaylıkla bulabilmesidir. Referansları yani kaynakları bulma, gösterme ve düzenleme konusunda fayda sağlayan program kullanıcılara büyük avantajlar sağlamaktadır.
Zotero Yazılımı
Kaynakça hazırlanırken ve oluşturulurken pratik olunması, zamandan tasarruf edilmesi için fayda sağlayan yazılımların içerisinde zotero programı da gelmektedir. Zotero programı açık kaynaklı bir yazılımdır ve kaynakça oluşturmak isteyen kullanıcılara özgürce büyük avantajlar sağlamaktadır. İnternet üzerinden Google chrome, safari, firefox gibi internet tarayıcılarına eklenti olarak kolaylıkla kurulabilen yazılım kaynakça yönetimi konusunda kullanıcılara avantajlar geliştirmektedir.
Zotero kaynakça oluşturma sayesinden ekstra bir uğraş olmadan kolaylıkla kaynak oluşturabilir ve yazıya uygun olan kaynakları düzenleyerek ekleme yapabilirsiniz. Program bilgisayar üzerinden yönetilebilir ve bulut sistemine aktarımı sağlanabilir. Yazılım içerisinde yer alan akıllı içerik tarama sistemi sayesinde kaynakçalar kolay bir şekilde işaretlenebilir ve istendiği zaman ulaşılabilmekte sorun yaşanmaz.
Kaynakça Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler
Kaynakça hazırlanmasında ve gösterilmesinde yol gösterici olan programların kullanılması birçok avantaj sunmaktadır. Bu programlar kullanıcıların belirli kriterler çerçevesinde yazılarının düzenli ve kaynakların disiplinli, hatasız, eksiksiz bir şekilde sunulmasını sağlar. Kaynakçayı hazırlarken bazı kriterler ve uyulması gereken kurallar mevcuttur. Bu kurallara uyum sağlayarak yazıların ahlak ve disiplin bütünlüğünün yasal olarak korunmasına yardımcı olunabilir.
Öncelikle kaynak hazırlarken kaynakçadaki kaynaklar ile metin içinde yer alan kaynakların aynı olmasına dikkat edilmelidir. Ne kadar bilgi mevcut ise metin içinde de o kadar kaynağın eksiksiz bir şekilde bulunması gereklidir. Kaynakça düzenlenmesi ve yazının sonuna eklenmesi sırasında mutlaka alfabetik bir sıranın olması gereklidir. Böylece hem görsel açıdan uyumlu bir görünüm elde edilir hem de standartlara uyum sağlanmış olur.
Araştırma metni ya da herhangi bir yazılı, sözlü metnin sonunda kaynakların yer alması önem taşır. Yazının tamamen bitmesiyle kaynakçaların başlaması gereklidir. Kaynakçadaki kaynakların sayısı mutlaka doğru bilgi kaynağının bulunmasıyla doğru orantılıdır. Bulunan kaynaklar yazılan yazıyla uyumlu ve mutlaka o kaynağın faydalanıldığı doğru bilgilerden oluşmalıdır. Bu kriterlere uyarak ve kuralları bilinçli bir şekilde uygulayarak kaynakların yazılması, düzenlenmesi, gösterilmesi için geliştirilmiş programlardan faydalanılması önemli kolaylık sağlamaktadır.